نخستین بار جوزف کمبل بود که در دهه ی 1940 به اصول و مبانی اسطوره ای و کهن الگویی جاری در تمام داستان ها، حماسه ها و افسانه ها اشاره کرد. کتاب قهرمان هزارچهره ی او در واقع شناسایی این الگوهاست. کمبل زبانی معیار را خلق کرد که ساختار کهن الگویی پنهان این سنت های روایی را آشکار می کند، و در عین حال برای پیوند زدن این ساختارها و سنت های مختلف بسیار کارآمد است؛ الگویی که قادر است ژرف ساخت اسطوره ای مشترک میان حماسه های ایرانی، افسانه های اسکاندیناوی، اپرای آلمانی، تراژدی های یونانی و حتی علمی _ تخیلی های آمریکایی را شناسایی کند.
احسان یارشاطر (۱۴ فروردین ۱۲۹۹ در همدان) بنیان‌گذار مرکز مطالعات ایرانشناسی و استاد بازنشسته مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا نیویورک است.
وی نخستین ایرانی است که پس از جنگ جهانی دوم در آمریکا به مرتبه استادی رسید.یارشاطر همچنین بنیان‌گذار و سرویراستاردانشنامه ایرانیکا بوده است که در دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک مستقر است و از آغاز دههٔ ۱۹۷۰ نزدیک به ۴۰ ویراستار و ۳۰۰ نویسنده از سراسر آمریکا، اروپا و آسیا با آن همکاری داشته‌اند. یارشاطر ویراستاری سه مجلد از تاریخ ایران کمبریج را هم به عهده داشته و نویسنده شانزده جلد کتاب تاریخ ادبیات ایران است.
احسان یارشاطر دانش‌آموختهٔ دوره دکترای رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران و دانش‌آموخته دوره دکترای زبانشناسی ایرانی در مدرسه مطالعات مشرق‌زمین و آفریقا دانشگاه لندن است و از شاگردان ایرانی والتر هنینگ و مری بویس به شمار میآید.
یارشاطر در سال ۲۰۱۵ جایزهٔ بیتا را پذیرفت.
| احسان‌الله یارشاطر | |
|---|---|
 | |
| زادروز |
۱۴ فروردین ۱۲۹۹ (۹۸ سال) همدان، ایران |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات | دکترای ادبیات فارسی دکترای فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران |
| از دانشگاه |
دانشگاه تهران مدرسه مطالعات مشرق‌زمین و آفریقا، دانشگاه لندن |
| پیشه | استاد دانشگاه مؤسس دانشنامه ایران و اسلام مؤسس دانشنامه ایرانیکا بنیان‌گذار بنگاه ترجمه و نشر کتاب |
| نهاد | دانشنامه ایرانیکا |
| شناخته‌شده برای | سرویراستار دانشنامه ایرانیکا، صاحب کرسی ایرانشناسی دانشگاه کلمبیا |
| نقش‌های برجسته | بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامه ایرانیکا و بنیان‌گذار بنگاه ترجمه و نشر کتاب |
| وبگاه | |
| رسمی | |
انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بیکس | |
| فصلنامه زبان و ادب فارسی | |
مقاله 1، دوره 9، شماره 30، بهار 1396، صفحه 1-14  اصل مقاله (431 K)
| |
| نوع مقاله: علمی-پژوهشی | |
| نویسندگان | |
| پیمان تباری* 1؛ سیداحمد پارسا2؛ محمدعلی گذشتی3 | |
| 1استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کنگاور | |
| 2استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان | |
| 3دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی | |
| چکیده | |
شیرکو بیکس(1940-2013م) از شاعران آوانگارد معاصر زبان کردی، برندهی جایزهی ادبی"توخولوسکی" سوئد در سال 1988-1987 و اخذ لقب "همشهری" از سوی بزرگترین انجمن مدنی فلورانس است. موضوع پژوهش حاضر «انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بیکس» است. شناساندن بهتر این سرایندهی توانمند به غیرکردزبانان، شناخت بهتر شگردهای ادبی در بیان یکی از موضوعات محوری شعر او(آزادی)، شناخت بهتر سرودههای یک شاعر معاصر از اهداف این پژوهش محسوب میشود. جامعهی آماری بر اساس سرودههای ترجمه شده از وی به زبان فارسی و به روش توصیفی است. دادهها به شیوهی کتابخانهای گردآوری شده و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شدهاند. نتایج نشان میدهد که ترسیم فضای ترس آلود جامعهی عراق در زمان حکومت بعث، بیان درد و رنجهای مردم جامعه و مسائلی این چنینی، به بحث آزادی در سرودههای او جلوهای نوین بخشیده است که تصاویر برساختهی شاعر را با این مفهوم میتوان از مصادیق این امر دانست. | |
کلیدواژه‌ها | |
شعر آوانگارد کردی؛ شعر معاصر کردی؛ شیرکو بیکس؛ اجتماع | |
| ||||||||||||||||
| برای دریافت مقاله بر روی کلید واژه ها کلیک نمایید. کلیدواژه‌ها | |
|
شعر عرفانی فارسی؛ مولانا؛ غزلیّات شمس؛ ساقی؛ دریافت باطنی؛ تجلّی |
| ||||||||||||||||||||||||||||
چکیده:
زبان و ادبیات مهمترین شاکله ی هویت فرهنگی هر کشور و ملتی محسوب می شود. ادبیات به نوعی میراث فرهنگی هر کشور است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود و مرحله به مرحله به سوی کمال و پیشرفت گام برمی دارد و هر نسل سهمی در غنای آن دارد. پرداختن به ادبیات رابطه ی میان نسلها را آسان تر می کند و ملت را به سوی خود باوری سوق می دهد و در رشد و پیشرفت فرهنگ یاری می رساند.
در تاریخ ادبیات فارسی دو پدیده ی اخلاق و عرفان جایگاه ویژه ای دارند. کارشناسان ادبی معتقدند این جریانات فکری با ادب و فرهنگ اسلامی چنان آمیزه ای از لطایف ادب و حکمت را در ارتباطی نزدیک به وجود آوردها ند که اگر ویژگی‌های آنها شناسایی و ارزیابی درستی نشود، بی تردید پاره ای از حقایق و واقعیات ادب پارسی نیز پنهان خواهد ماند.
شعر و ادب پارسی یکی از مهمترین و درخشنده ترین پدیده های عرفان و تصوف است که در این زمینه ، فقها، دانشمندان، عرفا، شعرا و نویسندگان برجسته فارسیگو هزاران اثر نفیس و گرانبها به رشته ی تحریر درآورده اند. پیشگامان بزرگی مانند: ابوالحسن هجویری، امیرخسرو دهلوی، سنایی، عطار، حافظ، مولانا و ...از جمله شاعران و عارفانی هستند که در این عرصه قلم زده اند.
برگزاری همایش و سمینار عرصه ای برای تبادل اندیشه ها و تولید مقالات علمی و در نتیجه رشد و ارتقاء دانش تخصصی را فراهم می نماید. افزایش تحصیل کردگان و دانش آموختگان در دو دهه ی اخیر و تخصیص بودجه و اعتبارات علمی-پژوهشی به منظور برگزاری چنین برنامه هایی موجب افزایش چشمگیر همایشها شده است. اما با توجه به معنویت گرایی بشر از ابتدای هزاره ی سوم، کاربردی بودن بخش عرفان عملی در زندگی مردم، نیاز جامعه به عرفان و معنویت و رشد عرفانهای دروغین، تعداد همایشهای برگزار شده نسبت به ظرفیتهای عرفانی کشور بسیار اندک به نظر می رسد. بحرانی که در زمینه ی معنویت و اخلاق در نظام معرفتی و علمی، جهان امروز با آن مواجه است، تلاش علمی فعالی که متفکران و اندیشمندان دنیای امروز برای حل این بحران انجام می دهند و ظرفیت عظیمی که عقلانیت جهان اسلام و حوزهی عرفان اسلامی و حکمت اسلامی در حاشیه ی آموزهه ای قرآن و عترت و میراث گرانقدر و عظیم اهل بیت(ع) دارد، ما را به سوی توجه به موضوع اخلاق و عرفان در ادب فارسی فراخواند. در همین راستا گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان در صدد است با برگزاری همایش و کنفرانس علمی فضایی را در جهت پیشرفت این حوزه ایجاد کند.
اهداف همایش:
با انگیزه ی ارتقاء سطح دانش و بینش عمومی و اعتلای فرهنگ و هنر کشور در ترویج و اشاعه ی فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی و بر اساس اهداف فرهنگی مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی و با التزام به رعایت مقررات موضوعه کشوری اهداف همایش که الهام بخش فعالیتهای آن می باشد عبارتند از
معرفی دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان دانشگاهی پیشرو در برگزاری کنفرانسهای علمی در سطح ملی و بین المللی و نهادی پیشگام در در تولید و هدایت مباحث علمی
فراهم آوردن محیطی علمی برای دانشجویان رشته های زبان و ادبیات فارسی، فلسفه، عرفان و ادیان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری با آخرین پژوهش ها در حوزه ی اخلاق و عرفان و ایجاد بستری مناسب برای آشنایی و تبادل نظر آنان با استادان برجسته در این زمینه.
ایجاد زمینه های نقد و بررسی نقش عرفان در شعر و ادب فارسی و بررسی جهت های گوناگون و زوایای مختلف تصوف و سهم شعرا و نویسندگان در حفظ و نگهداری این میراث ارزشمند.
گسترش و پیشبرد و ارتقای علمی پژوهشها در زمینه ی عرفان اسلامی و بهبود کیفی نیروهای متخصص و بهبود بخشیدن به امور آموزشی و پژوهشی در زمینه های تاریخ، موضوعات، مسائل، رشته های وابسته، مباحث فرامعرفتی، مقایسه ای و میان رشته ای عرفان اسلامی.
ترغیب و تشویق پژوهشگران و تجلیل از محققان و استادان ممتاز.
بحث و تبادل نظر میان پژوهشگران، اساتید و دانشجویان در این حوزه.
ارائه ی جدید ترین یافته های پژوهشی در زمینه ی اخلاق و عرفان در ادبیات فارسی.
رصد نیازهای دائما در حال تغییر فرهنگی و طراحی و مدیریت تحقیقات فرهنگی از منظر آینده پژوهی و آسیب شناسی فرهنگی.
معرفی شخصیتهای عرفانی و اندیشه ها و نظریات خاص آنها.
پدید آوردن فرصتی مناسب برای بحث و تبادل نظر میان عرفان پژوهان ایران و ژرف اندیشی در گشودن ابهامات و طرح نکات تازه.
گرامی داشت و معرفی اندیشه های ژرف و سحرانگیزیهای سخن در آثار عرفانی به عنوان یکی از شناخته ترین ارکان ادب و فرهنگ ایرانی – اسلامی.
آشنایی با پژوهش‌های جدید ملّی و بین المللی در مورد اخلاق و عرفان در ادب فارسی
گفتگو و تبادل نظر در عرصه های پژوهشی زبان و ادب فارسی با تأکید بر آثار عرفانی
ترغیب پژوهشگران جوان به ژرف اندیشی در زبان و ادب فارسی و عرفان اسلامی
جلب توجّه به زبان فارسی به عنوان یکی از مؤلّفه های مهم وحدت ملّی ایران
ایجاد زمینه های پژوهشی و ترویج زبان و ادب فارسی در ایران و جهان
عرضه نتایج انواع پژوهش های زبانی و ادبی و عرفانی به طوری که طیف وسیعی از پژوهش های این حوزه پوشش داده شود
تعامل و گفتگوی استادان، پژوهشگران و فرهیختگان در عرصه های زبان و ادب فارسی، فرهنگ و اندیشه و تشویق و ترغیب پژوهشگران جوان به مباحث نوین و موضوعات میان رشته ای و تطبیقی
تبیین جایگاه و شأن زبان فارسی به عنوان ابزار گسترش و تقویت تفکر و تأمل علمی
محورهای همایش:
بررسی ویژگی‌های زبانی و دستوری آثار عرفانی –ادبی
بررسی ویژگی‌های بلاغی و زیبایی شناختی آثار عرفانی –ادبی
بررسی ویژگی‌های محتوایی آثار عرفانی –ادبی
آثار عرفانی –ادبی و مطالعات بین رشتهای
مطالعات تطبیقی آثار عرفانی –ادبی
تحلیل گفتمان و نقد آثار عرفانی –ادبی
بررسی تصحیح انتقادی آثار عرفانی –ادبی
معرفی نسخه‌های خطی و نفیس آثار عرفانی –ادبی
تاریخچه رشد و گسترش تصوف در ایران
نقش وحدت وجود در فکر عرفانی
سهم عرفا و صوفیان در گسترش دین اسلام و نفوذ و تاثیر خانقاه در ایران
مبانی معرفتی اخلاق
اخلاق در عرفان اسلامی
مبانی معرفت شناسی عرفان اسلامی
رابطه ی متقابل عرفان اسلامی و ادبیات فارسی
دیدگاه های روانشناختی، جامعه شناختی و اسطوره شناختی در آثار عرفانی
بازتاب جهانی اندیشه های عرفای ایران و اسلام
عرفان و اخلاق در کشورهای فارسی زبان و شبه قاره
تأثیر اندیشه ی عرفا در تقویت ارزشهای ملی و بازشناسی هویت تاریخی ایرانیان
بررسی و تحلیل عناصر هنری و زیبایی شناسی زبان و ادب فارسی در آثار عرفانی
سبک شناسی و نشانه شناسی در ادبیات عرفانی
معانی و تعابیر و مفاهیم عمیقی چون مرگ، ابدیت، عشق، غم و شادی در اندیشه ی عرفا
چالش ها دغدغه ها و مسائل عمیق فکری در ادبیات عرفانی
دیگر موضوعات مرتبط با عنوان همایش
 |
این مقاله دربارهٔ یک فرد تازه‌درگذشته است. برخی اطلاعات همچون شرایط مرگ و رویدادهای پیرامون آن ممکن است با روشن‌شدن حقایقِ تازه، تغییر کند. |
|
استاد دانشگاه تقی وحیدیان کامیار | |
|---|---|
| زادروز |
۴ بهمن ۱۳۱۳ مشهد |
| درگذشت | ۴ بهمن ۱۳۹۶ مشهد |
| محل زندگی | مشهد |
| ملیت |
 ایرانی |
| تحصیلات | دکتری |
| از دانشگاه | تهران |
| شناخته‌شده برای | تألیف دستور زبان فارسی، وزن و قافیهٔ شعر فارسی |
تقی وحیدیان کامیار (زادهٔ ۴ بهمن ۱۳۱۳، مشهد - درگذشتهٔ ۴ بهمن ۱۳۹۶) پژوهشگر، ادیب و زبان‌شناس برجسته، دارای دکتری زبانشناسی از دانشگاه تهران بود. وی از چهره های نامی زبان و ادب فارسی بشمار میرود.
وی در دانشگاههای شهید چمران (جندی‌شاپور) اهواز و سپس در دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس اشتغال داشته و هم‌اکنون بازنشسته شده‌است. چندین کتاب و مقاله، بیشتر در موضوعات عروض و قافیهٔ فارسی و نیز دستور زبان فارسی، از او منتشر شده‌است.
وحیدیان کامیار در ۴ بهمن ۱۳۹۶ درگذشت.
| علی حاتمی | |
|---|---|
 |
|
| زادروز |
٢٣ مرداد ۱۳۲۳ تهران |
| درگذشت | ۱۵ آذر ۱۳۷۵ تهران |
| علت مرگ | سرطان |
| آرامگاه | قطعه هنرمندان بهشت زهرا |
| ملیت | ایرانی |
| نام‌های دیگر | عباسعلی حاتمی[نیازمند منبع] |
| پیشه | کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۴۸–۱۳۷۵ |
| همسر | زری خوشکام |
| فرزندان | لیلا حاتمی |
| صفحه در وبگاه IMDb | |
علی حاتمی ( ٢٣ مرداد ۱۳۲۳ تهران - ۱۵ آذر ۱۳۷۵ تهران) کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده سینما بود.[۱] حاتمی در جایی متولد شد شبیه همان جایی که رضا خوشنویس در هزاردستان به مفتش آدرس میدهد؛ خیابان شاهپور، خیابان مختاری، کوچهٔ اردیبهشت. او دانش‌آموخته از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر است. علی حاتمی حداقل ۱۵ فیلم بلند سینمایی و مجموعهٔ تلویزیونی ساخته‌است. او از فیلم‌سازان پیشروی نسلی به شمار میرود که پیشگامان فصل جدید سینمای ایران از اواخر دههٔ ۱۳۴۰ به بعد از میانش برخواسته، از جمله ناصر تقوایی و بهرام بیضایی و مسعود کیمیایی و فریدون گله و داریوش مهرجویی.
اولین اثر سینمایی حاتمی در سال ۱۳۴۸ با عنوان حسن کچل ساخته شد و آخرین فیلم نیمه‌تمامش با نام جهان پهلوان تختی که یکی از بزرگترین پروژه‌های سینمایی او بعد از مجموعهٔ هزاردستان بود،[۱] به علت مرگ ناشی از بیماری سرطان نافرجام ماند. پس از مرگش نیز دو فیلم مبتنی بر هزاردستان با تدوین واروژ کریم‌مسیحی (به نام‌های کمیتهٔ مجازات و تهران روزگار نو) ساخته شد.
تا زمان ناصرالدین شاه مردم، البته غیر از مردم کوچه و بازار، یعنی آن دسته از مردمی که مصدر امور بودند و سواد فارسی هم داشتند، می‌پنداشتند آمریکا به‌راستی در زیرزمین واقع است و اگر حدود دویست ذرع چاه بکنند به آمریکا خواهند رسید، چنان که فتحعلی شاه قاجار در روز نهم فوریه 1809 میلادی/ بهمن 1187 خورشیدی که "سر هارفورد جونس" نخستین سفیر دولت انگلستان در ایران استوارنامه‌ی خود را با تشریفات مفصل در کاخ گلستان تقدیم داشت، شاه ضمن پرس و جو از اوضاع جهان به‌خصوص انگلستان و وضع آن مملکت و طریقه‌ی حکومت پرسید: راستی آقای سفیر این که می‌گویند ینگه دنیا زیر زمین است حقیقت دارد و آیا اگر من دستور بدهم در این قصر یک چاه دویست ذرعی بکنند به ینگه دنیا خواهم رسید؟
مستر جونس سفیر انگلستان هاج و واج ماند و
نمی‌دانست چه پاسخی به پادشاه ایران بدهد و به طوری که خود مستر جونس در
صفحه ی 191 سفرنامه‌ی خود می‌نویسد شاه اصرار عجیبی داشت تا بفهمد چگونه ما
زمین را کنده به آمریکا می‌رسیم و وقتی من گفتم ربطی به کندن زمین ندارد و
ما با کشتی به آن مملکت سفر می‌کنیم، فتحعلی شاه اوقاتش تلخ شد و گفت
معلوم میشود حواست پرت است، این سفیر عثمانی در تهران برایم قسم خورد اگر
دویست متر زمین را بکنیم به ینگه دنیا می‌رسیم.
فردوسی
از نگاه بهار
دکترشهین سراج
همواره از بهار به عنوان شاعر ستایشگر آزادی و وطن، یاد می شود. اما بحق باید براین عناوین، "ستایشگرفردوسی" را نیزافزود. ستایشی که عمیقا روحیات بهار را تحت تأثیر قرار داده بود. برخورد این شاعر با آن خسروانی نامه سرای بزرگ، تنها از سرعشق او به زبان و ادب فارسی و یا میهن دوستی نبود. می توان گفت که بهار با فردوسی یک نوع گیرودارمعنوی داشت که از حد ستایش شاعری از شاعر دیگر در می گذشت و تبدیل به نوعی پیوند روحی وجوهری میشد. شاید یکی ازبارزترین نمونه های پیوند روحی میان بهار و فردوسی را بتوان در مثنوی نقش فردوسی یافت نمود. در این سروده، بهار رؤیا گونه ای را بیان می کند که درآن سروش را می بیند که به ایران زمین فرود آمده و در جستجوی پاکی و نیک سرشتی به هرجا سر می کشد وهنگام بازگشت به عالم بالا، تنها نشانه ای از پاکی که می یابد همانا نامه ی فردوسی ست که آن ستوده نامه را با خود به همراه می برد . ( نقش فردوسی. دیوان، ج دو، ص 1101)
بهار رسالت و رنج و تنهائی و آلام فردوسی را درک می کرد و گاه میان سرنوشت فردوسی به عنوان شاعری که در قله ی درک عظمت و نگاهبانی ازمیراث فرهنگ و ادب نیاکانی ما ایستاده و خود که همین رسالت را در در ده قرن بعد بر دوش گرفته بود، همسانی می دید تا بدانجا که می توان گفت که بهار خود را دنباله گیر راه فردوسی درراه پاسداری از زبان فارسی و گردآورنده ی داستانهای مبارزات حماسی مردم ایران می دانست. شاید از سر همین همسانی باشد که در پند به رضاشاه و دعوت او به درک پایگاه خود به عنوان شاعری ملی، داستان فردوسی و سلطان محمود را گوشزد آن شاه خودکامه می کند.
منما غضب بر اهل ادب تا نه نو شود
فردوسی و ملامت محمود غزنوی ( دیوان ص 697)
شیفتگی بهاربه فردوسی برذهن و زبان و شیوه ی کار این شاعرآنچنان تأثیری گذاشته است که نمی توان آن را نا دیده گرفت و به حق می توان غوررسی در این تأثیرگذاری را موضوع پژوهشی گسترده قرار داد. در نگاهی کلی این تأثیرپذیری را می توان از دو زاویه ی عمده مورد بر رسی قرارداد:
نخست: از دیدگاه پژوهشگر
دوم: از دیدگاه شاعر
چکیده: تصوف که در آغاز شامل مفاهیمی خشک و ریاضتهایی سخت بود، در قرن سوم با پذیرفتن «محبت» به عنوان یکی از ارکان محوری، رنگ عاشقانه پذیرفت. با ورود عرفان و تصوف به عرصه ادبیات، گروهی به تدوین اصول تصوف عابدانه در آثارشان می پردازند و عده ای آثاری سراسر عرفانی همراه با شور و شوق عاشقانه پدید می آورند. در این میان حافظ مبدع مکتبی است که از اصول عرفان عاشقانه به همراه نگاهی انتقادی به تصوف عابدانه شکل گرفته است و از آن به مکتب رندی تعبیر می شود. اما اشعار حافظ را نمی توان یکسره از تصوف عابدانه تهی دانست. حافظ ضمن پذیرفتن تأثیری عظیم از مفاهیم قرآنی و تضمین ها و تلمیح های فراوان به آیات قرآن، در ابیات بسیاری عبادت، دعای صبح و آه شب، اصول اخلاقی تصوف و اندیشه های دیگری از تصوف عابدانه را نه با ابهام و بیانی رندانه و دوپهلو، بلکه به روشنی و به قصد تعلیم و توصیه به مخاطب خود، بیان می کند.
جامعه شناسی طنز حافظ |
||
| مقاله 9، دوره 2، 4 (74زمستان 1388)، زمستان 1388، صفحه 115-133 اصل مقاله (216 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| نویسنده | ||
| احمدرضا نظری چروده* | ||
| ندارد | ||
| چکیده | ||
| بزرگترین مصیبت عصر حافظ که مردم گریبانگیر آن هستند ریاکاری و تزویـر در دیـن و عرفـان اسـت و نهادهای اجتماعی جامعه حافظ خود گرفتار این ریا و تزویر می باشند . نهادهایی مثل محتـسب، واعـظ، صـوفی، زاهد و شیخ و فقیه و مدرسه، پادشاه و قاضی . هر کدام به اندازه قدرتی که در جامعه از آن برخوردار هستند، ریا و تظاهر می ورزند و فسخ و فجور می کنند . حافظ با درایت و تیز بینی خاص خود همه اینان را در ترازوی نقد خـود چنان ماهرانه می سنجد که هیچ کدام از دیده تیز بین او پنهان نمی ماند . حافظ شاعری رئالیست اسـت . بهتریـن راه مبارزه را با این گروهها حربه ای به نام طنز می داند . طنز که رویه ای خنده آور و درون مایه ای نیش دار و بیـدار کننده دارد، بهترین حربه حافظ برای در هم شکستن حقه بازی صوفی، فسق و فجور محتـسب، عجـب و غـرور زاهد، نماز دروغین شیخ و مفتی و فقیه مدرسه و حرام خواری شان و رشوه گرفتن قاضی، طنز است . چرا که حافظ می خواهد جامعه را از آلودگی ها پاک کند و در این کار به اوج موفقیت رسیده است | ||
| کلیدواژه ها | ||
| طنز؛ محتسب؛ صوفی؛ خرقه؛ زاهد؛ شیخ؛ واعظ؛ فقیه مدرسه؛ پادشاه؛ امام خواجه؛ قاضی | ||
|
|
||
|
|
||
|
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 897
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,386 |
||
دستور زبان فارسی و علم معانی « ندا و منادا » جایگاه
حسین آقاحسینی∗، محبوبه همتیان∗∗
و زهره مشاوری ∗∗∗
چکیده
یا « ند ا » از نوع انشاء طلبی شمرده شده است و به صرف ذکر حرف « جملههای ندا » در همه کتابهای بلاغی عربی و فارسی
در یک جمله، آن را انشاء طلبی به شمار آورده و دارای معانی و مقاصد « ندایی » و یا وجود آهنگ و لحن « ندا و منادا » حرف
ثانوی دانستهاند. مبحث ندا در زبان، موضوعی قابل تأمل است و با بررسی شواهد مشخص میشود، ندا اقسامی دارد که
نمیتوان برای همة آنها حکم واحدی صادر کرد؛ زیرا هر کدام ویژگی های خاصی دارد که هم از جهت قواعد دستور زبان
فارسی و هم از جهت مقاصد ثانوی نیازمند تأمل و بررسی است. در این گفتار ابتدا اقسام ندا با تکیه بر دستور زبان فارسی
دستهبندی میشود و با توجه به ویژگی های هر یک پیشنهادهایی در این تقسیم بندی مطرح میگردد؛ سپس با توجه به با ر
معنایی هر یک دربارة مقاصد ثانوی آن نیز مطالبی ارائه میشود. در این مقاله کوشش شده است به پرسشهای زیر پاسخ
مناسبی داده شود.
که برای ندا به کار میرود همواره حرف ندا به شمار میآید؟ « ا» و « یا » ،« ای» -1 آیا حروفی مانند
-2 آیا در زبان فارسی اقسام متفاوتی برای منادا وجود دارد؟
دارای مقاصد ثانوی است یا این مقاصد بر اساس « منادا » و « ندا » -3 آیا براساس تعریف ندا در کتب بلاغی، همواره لفظ
جملات پس از ندا مشخص میشود؟
کلید واژه ها: بلاغت، معانی، انشاء طلبی، جملة ندایی، ساختار دستوری، معانی ثانوی
مقدمه
در بسیاری از کتاب های بلاغی، جملههای ندایی برای طلب اقبال و توجه مخاطب تعریف شده و مثال هایی برای ندا با حروف مختلف
آمده است. در این کتاب ها ذکر شده است که گاهی ندا در غیر ندا استعمال میشود و گاه مقاصد بلاغی و اغراض خاصی دارد که در
تستعمل صیغه فی » کتاب هایی چون التلخیص، مطول، مختصر، هنجار گفتار، معالمالبلاغه، و دررالادب از این معانی ثانوی با تعبیرهای
112 ) یاد شده است و در کتاب های جدیدتر چون طراز : تقوی، 1363 ) « استعمال ندا در غیر ندا » 172 ) یا : قزوینی، 1350 ) « غیر معناه
در ندا گاه مقاصد بلاغی و » : سخ ، ن معانی و بیان علوی مقدم و اشرف زاده، معانی و بیان جلیل تجلیل و امثال آن، این گونه آمده است
114 ) و مانند سایر اقسام جمله برای آن معانی مجازی، مقاصد بلاغی یا اغراض : صادقیان، 1382 ) « اغراض خاصی دیده میشود
h.aghahosaini@gmail.com ∗ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
∗∗
m.hemmatiyan@gmail.com دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
∗∗∗
z.moshaveri@gmail.com دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
92/5/ 91 تاریخ پذیرش: 13 /4/ تاریخ وصول: 30
فنون ادبی (علمی- پژوهشی)
دانشگاه اصفهان
1- سال ششم، شماره 2، (پیاپی 11 ) پاییز و زمستان 1393 ، ص
